نحوه مطالبه مالیات در زمانی که اعتراض مودی در شورای عالی مالیاتی و یا دیوان عدالت اداری مطرح است
برگرفته از کتاب گنجینه مالیات (1)
مؤلف: رضا ناجی مدیر ناجی تکس
سوال:اگر به شورا یا دیوان اعتراض کنم تا مشخص شدن نتیجه، مالیاتی مطالبه نمی‌شود؟
پاسخ :
پرونده مالیاتی شما در هرحالتی که به قطعیت و ابلاغ برگ قطعی منتهی شود، اداره مالیاتی مکلف است درصورت عدم پرداخت یا ترتیب پرداخت (تقسیط) ظرف ده روز از ابلاغ برگ قطعی، برگ اجرایی صادر و ابلاغ نموده و درصورتی که پس از یک ماه از تاریخ ابلاغ نسبت به پرداخت یا ترتیب پرداخت مبالغ مالیاتی مندرج در برگ اجرایی اقدام نکنید، ادارة مالیاتی به اندازة بدهی شما اعم از اصل و جرایم متعلق به اضافة ده درصد(10%) بدهی، از اموال منقول یا غیرمنقول و مطالبات شما را توقیف خواهد کرد.
تنها در حالت‌های زیر است که امکان توقف عملیات اجرایی برای برگ قطعی مالیاتی که شرایط فوق را طی نموده است به وجود می‌آید:
1. هرگاه در موعد مقرر شکایت به شورای عالی مالیاتی از رأی هیأت حل اختلاف مالیاتی تجدید نظر از طرف شما به عمل آمده باشد و به میزان مالیات مورد رأی وجه نقد یا تضمین بانکی بسپرید و یا وثیقة ملکی معرفی کنید یا ضامن معتبر که اعتبار ضامن مورد قبول ادارة امور مالیاتی باشد، معرفی نمایید رأی هیأت حل اختلاف تجدیدنظر تا صدور رأی شورای عالی مالیاتی موقوف الاجراء می‌ماند.
2. در صورتی که به دیوان عدالت اداری شکایت کرده باشید، باید ضمن طرح شکایت خود یا پس از آن مدعی شوید که اجرای اقدامات یا تصمیمات یا آراء قطعی یا خودداری از انجام وظیفه توسط اشخاص و مراجع مالیاتی، سبب ورود خسارتی می‌گردد که جبران آن غیرممکن یا متعسر است، می‌توانید تقاضای صدور دستور موقت نماید. پس از طرح شکایت اصلی، درخواست صدور دستور موقت باید تا قبل از ختم رسیدگی، به دیوان ارائه شود. این درخواست مستلزم پرداخت هزینه دادرسی نیست. شعبه رسیدگی کننده در صورت احراز ضرورت و فوریت موضوع، برحسب مورد، دستور موقت مبنی بر توقف اجرای اقدامات، تصمیمات و آراء مزبور یا انجام وظیفه، صادر می‌نماید.
3. در صورتی که شما به دلایلی از جمله وصول مالیات قبل از قطعیت (در مورد مالیات‌های مستقیم)(یا مالیات به ظاهر قطعی شده و برگ قطعی صادر و ابلاغ گردیده است ولی از نظر شکلی روند قطعیت مالیات دچار خدشه باشد) و یا قانونی نبودن مطالبه مالیات (در مورد مالیات‌های غیرمستقیم) از اقدامات اجرایی مانند توقیف اموال شکایتی را مطرح نمایید، هیات حل اختلاف مالیاتی موضوع ماده 216 قانون مالیات‌های مستقیم به این شکایت به فوریت و خارج از نوبت رسیدگی و رأی صادر خواهد نمود. رأی صادره قطعی و لازم‌الاجراء است.
4. در صورتی که به اشتباه، برگ مالیاتی که مربوط به مودی دیگری بوده به نام شما صادر و قطعی شده باشد، این پرونده در هیأت حل اختلاف مالیاتی موضوع ماده 216 قانون مالیات‌های مستقیم مطرح و چنانچه مطالبه مالیات از غیرمودی مورد تأیید هیأت یاد شده قرار گرفته باشد حکم بر مطالبه مالیات، کان لم یکن تلقی می‌گردد.
قانون مالیات‌های مستقیم
ماده 210 - هرگاه مودی مالیات قطعی شدة خود را ظرف ده روز از تاریخ ابلاغ برگ قطعی پرداخت ننماید ادارة امور مالیاتی به موجب برگ اجرایی به او ابلاغ می‌کند ظرف یک ماه ازتاریخ ابلاغ کلیه بدهی خود را بپردازد یا ترتیب پرداخت آن را به ادارة امور مالیاتی بدهد.
تبصره 1 - در برگ اجرایی باید نوع و مبلغ مالیات، مدارک تشخیص قطعی بدهی، سال مالیاتی، مبلغ پرداخت شدة قبلی و جریمة متعلق درج گردد.
تبصره 2 - آن قسمت از مالیات مورد قبول مودی مذکور دراظهارنامه یا ترازنامة تسلیمی به عنوان مالیات قطعی تلقی می‌شود و از طریق عملیات اجرایی قابل وصول است.
ماده 211 - هرگاه مودی پس از ابلاغ برگ اجرایی در موعد مقرر مالیات مورد مطالبه را کلا پرداخت نکند یا ترتیب پرداخت آن را به ادارة امور مالیاتی ندهد به اندازة بدهی مودی اعم از اصل و جرایم متعلق به اضافة ده درصد(10%) بدهی از اموال منقول یا غیرمنقول و مطالبات مودی توقیف خواهد شد.
صدور دستور توقیف و دستور اجرای آن به عهدة اجرائیات ادارة امور مالیاتی می‌باشد.
ماده 259- هرگاه شکایت از رأی هیأت حل اختلاف مالیاتی از طرف مودی به عمل آمده باشد و مودی به میزان مالیات مورد رأی وجه نقد یا تضمین بانکی بسپرد و یا وثیقة ملکی معرفی کند یا ضامن معتبر که اعتبار ضامن مورد قبول ادارة امور مالیاتی باشد، معرفی نماید رأی هیأت تا صدور رأی شورای عالی مالیاتی موقوف الاجراء می‌ماند.
ماده 216 ـ مرجع رسیدگی به شکایات ناشی از اقدامات اجرایی راجع به مطالبات دولت از اشخاص اعم از حقیقی یا حقوقی‌که طبق مقررات اجرایی مالیاتها قابل مطالبه و وصول می‌باشد هیأت حل اختلاف مالیاتی خواهد بود. به شکایات مزبور به فوریت و خارج از نوبت رسیدگی و رأی صادر خواهد شد. رأی صادره قطعی و لازم‌الاجراء است.
تبصره 1 ـ در مورد مالیات‌های مستقیم در صورتی که شکایت حاکی از این باشد که وصول مالیات قبل از قطعیت، به موقع اجرا گذارده شده است هرگاه هیأت حل اختلاف مالیاتی شکایت را وارد دانست ضمن صدور رأی به بطلان اجرائیه حسب مورد قرار رسیدگی و اقدام لازم صادر یا نسبت به درآمد مشمول مالیات مودی رسیدگی و رأی صادر خواهد کرد. رأی صادره از هیأت حل اختلاف قطعی است.
تبصره 2 ـ در مورد مالیات‌های غیرمستقیم هرگاه شکایت اجرایی از این جهت باشد که مطالبة مالیات قانونی نیست مرجع رسیدگی به این شکایت نیز هیأت حل اختلاف مالیاتی خواهد بود و رأی هیأت مزبور در این باره قطعی و لازم‌الاجراء است.
مفاد این تبصره شامل جرایم قاچاق اموال موضوع عایدات دولت و بهای مال قاچاق از بین رفته و نیز آن دسته از مالیات‌های غیرمستقیم که طبق مقررات مخصوص به خود در مراجع خاص باید حل و فصل شود نخواهد بود.
قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب 25/۳/1392
دوم - دستور موقت
ماده ۳۴- در صورتی که شاکی ضمن طرح شکایت خود یا پس از آن مدعی شود که اجرای اقدامات یا تصمیمات یا آراء قطعی یا خودداری از انجام وظیفه توسط اشخاص و مراجع مذکور در ماده(۱۰) این قانون، سبب ورود خسارتی می‌گردد که جبران آن غیرممکن یا متعسر است، می‌تواند تقاضای صدور دستور موقت نماید. پس از طرح شکایت اصلی، درخواست صدور دستور موقت باید تا قبل از ختم رسیدگی، به دیوان ارائه شود. این درخواست مستلزم پرداخت هزینه دادرسی نیست.
ماده ۳۵- شعبه رسیدگی کننده در صورت احراز ضرورت و فوریت موضوع، برحسب مورد، دستور موقت مبنی بر توقف اجرای اقدامات، تصمیمات و آراء مزبور یا انجام وظیفه، صادر می‌نماید.
تبصره - دستور موقت تأثیری در اصل شکایت ندارد و در صورت رد شکایت یا صدور قرار اسقاط یا ابطال یا رد دادخواست اصلی دستور موقت نیز لغو می‌گردد.
ماده ۳۶- مرجع رسیدگی به تقاضای صدور دستور موقت موضوع ماده(۳۴) این قانون، شعبه‌ای است که به اصل دعوی رسیدگی می‌کند لکن در مواردی که ضمن درخواست ابطال مصوبات از هیأت عمومی دیوان، تقاضای صدور دستور موقت شده باشد، ابتداء پرونده جهت رسیدگی به تقاضای مزبور به یکی از شعب ارجاع می‌شود و در صورت صدور دستور موقت در شعبه، پرونده در هیأت عمومی خارج از نوبت رسیدگی می‌شود.
ماده ۳۷- شعبه دیوان موظف است در صورت صدور دستور موقت، نسبت به اصل دعوی خارج از نوبت رسیدگی و رأی مقتضی صادر نماید.
تبصره - مدیر دفتر شعبه مکلف است پرونده را به فوریت به نظر شعبه برساند و شعبه موظف به اتخاذ تصمیم فوری است.
ماده ۳۸- در صورت صدور دستور موقت یا لغو آن، مفاد آن به طرفین و در صورت رد تقاضای صدور دستور موقت، مفاد آن به شاکی ابلاغ می‌شود. تقاضای صدور دستور موقت قبل از اتخاذ تصمیم شعبه، مانع اجرای تصمیمات قانونی موضوع ماده(۱۰) این قانون نیست.
ماده ۳۹- سازمانها، ادارات، هیأتها و مأموران طرف شکایت پس از صدور و ابلاغ دستور موقت، مکلفند طبق آن اقدام نمایند و در صورت استنکاف، شعبه صادرکننده دستور موقت، متخلف را به انفصال از خدمت به مدت شش ماه تا یک سال و جبران خسارت وارده محکوم می‌نماید.
ماده۴۰- در صورت حصول دلایلی مبنی بر عدم ضرورت ادامه اجرای دستور موقت، شعبه رسیدگی‌کننده نسبت به لغو آن اقدام می‌نماید.
