علل جرائم متعدد مالیاتی
برگرفته از کتاب گنجینه مالیات (1)
مؤلف: رضا ناجی مدیر ناجی تکس
سوال:هرسال جرائم زیادی برای من درنظر می‌گیرند، این جرائم بابت چیست؟
پاسخ:
انواع جرائم مالیاتی برای همه مشاغل به شرح ذیل است:
1. عدم ارسال اظهارنامه مالیاتی در موعد مقرر (1. غیرقابل بخشش 2. میزان جریمه: 30 درصد مالیات متعلق)
2. کتمان درآمد (1. غیرقابل بخشش 2. میزان جریمه: 30 درصد مالیات متعلق به درآمدهای کتمان شده)
3. ابراز هزینه‌های غیرواقعی (1. غیرقابل بخشش 2. میزان جریمه: 30 درصد مالیات متعلق به هزینه غیرواقعی)
4. پرداخت مالیات پس از سررسید مقرر (1. قابل بخشش. 2. میزان جریمه: 2.5 درصد مالیات متعلقه به ازای هرماه تاخیر در پرداخت یعنی 30 درصد سالانه 3. منظور از سررسید مقرر اینست که در صورتی که شما در اظهارنامه مالیاتی، خودتان را مشمول پرداخت مالیات کرده باشید می‌بایست آن مالیات را نهایتا تا آخرین روزی که فرصت اظهارنامه باقیست پرداخت کنید در غیر اینصورت به ازای هر ماه تاخیر مشمول 2.5 درصد جریمه خواهید شد. 4. منظور از سررسید مقرر در صورتی که برگ تشخیص ابلاغ شده باشد، تاریخ ابلاغ برگ تشخیص و مبلغی که مشمول جریمه میشود مبلغ قطعی شده مالیات (در صورتی که از تاریخ برگ تشخیص تا تاریخ قطعی شدن مالیات بیش از یک سال بگذرد، نسبت به این زمان اضافه‌ای که گذشته مشمول جریمه نخواهید شد.) می‌باشد. 5. منظور از سررسید مقرر زمانی که شخص اظهارنامه مالیاتی خود را ارسال نکرده است، آخرین روزیست که فرصت ارسال اظهارنامه را داشته است.)
5. عدم صدور فاکتور یا صورتحساب (1. قابل بخشش 2. میزان جریمه: 2درصد فروش 3. در صورتی که جزء گروه سوم مشاغل باشید و مشمول اجرای قانون مالیات بر ارزش افزوده نباشید، برای معاملات خود تا سقف 5% حد نصاب معاملات کوچک موضوع تبصره 3 قانون برگزاری مناقصات الزامی به صدور صورتحساب نخواهید داشت. توضیح اینکه هر سال توسط هیات وزیران معاملات به سه قسمت بزرگ، متوسط و کوچک تقسیم میشود، آنچه در مالیات مهم است 5 درصد معاملات کوچک است، مثلاً چنانچه 5درصد معاملات کوچک امسال 5میلیون تومان باشد، مشاغل گروه سومی که مشمول ارزش افزوده نباشند، برای فروش‌های زیر 5 میلیون تومان الزامی به صدور صورتحساب نخواهند داشت.)
6. عدم درج شماره اقتصادی خود و طرف معامله در صورتحساب (1. قابل بخشش 2. میزان جریمه: 2درصد مبلغ فروش)
7. استفاده از شماره اقتصادی خود برای معاملات دیگران یا شماره اقتصادی دیگران برای معاملات خود (1. قابل بخشش 2. میزان جریمه: 2درصد مبلغ فروش)
8. عدم تسلیم فهرست حقوق در مهلت مقرر (1. قابل بخشش 2. میزان جریمه: 2درصد حقوق پرداختی)
9. عدم پرداخت مالیات حقوق حقوق بگیران در مهلت مقرر (1. قابل بخشش 2. میزان جریمه: 10 درصد از مالیات متعلق به عنوان جریمه ثابت و 2.5 درصد از مالیات متعلق به عنوان جریمه متغیر به ازای هر ماه تاخیر از سررسید پرداخت)
جرائم مختص مشاغل گروه اول: (علاوه بر جرائم فوق جرائم ذیل نیز به گروه اول می‌تواند تعلق بگیرد.)(منظور از گروه اول مشاغل، آن عده از صاحبان مشاغلی هستند که یا نوع فعالیت خاصی مانند معدن و بیمارستان و صرافی و… دارند و یا مبلغ فروش سالانه آنها از عددی در سال تجاوز نماید. در خصوص مشاغل گروه اول بعدا توضیح خواهیم داد.)
10. عدم تسلیم ترازنامه و حساب سود و زیان (1. قابل بخشش 2. میزان جریمه: 20درصد مالیات متعلقه)
11. عدم ارائه دفاتر قانونی (1. قابل بخشش 2. میزان جریمه: 20درصد مالیات متعلقه)
12. عدم ارائه فهرست معاملات انجام شده و قراردادها در سامانه مربوط ظرف یک ماه و نیم بعد از هرفصل (1. قابل بخشش 2. میزان جریمه: 1درصد معاملاتی که ارسال نشده است.)
نکته: جرائم اختصاص یافته بابت عدم اجرای قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مودیان در اینجا عنوان نگردیده است. برای اطلاع از جرائم قانون مذکور به سوالات مرتبط در ادامه همین کتاب مراجعه نمایید
قانون مالیات‌های مستقیم
ماده169- اشخاص حقوقی و صاحبان مشاغل موضوع این قانون که حسب اعلام سازمان امور مالیاتی کشور موظف به ثبت‌نام در نظام مالیاتی می‌شوند، مکلفند برای انجام معاملات خود صورتحساب صادر و شماره اقتصادی خود و طرف معامله را در صورتحساب‌ها، قراردادها و سایر اسناد مشابه درج و فهرست معاملات خود را به سازمان مذکور ارائه کنند.
عدم صدور صورتحساب یا عدم درج شماره اقتصادی خود و طرف معامله یا استفاده از شماره اقتصادی خود برای دیگران و یا استفاده از شماره اقتصادی دیگران برای معاملات خود، حسب مورد مشمول جریمه‌ای معادل دودرصد(2%) مبلغ مورد معامله میشود. همچنین عدم ارائه فهرست معاملات انجام شده به سازمان امور مالیاتی کشور از طریق روشهایی که تعیین میشود مشمول جریمه‌ای معادل یک‌درصد( 1%) معاملاتی که فهرست آنها ارائه نشده است، می‌باشد.
تبصره1- در صورتی که طرف معاملات اشخاص حقوقی و صاحبان مشاغل موضوع این ماده، اشخاص حقیقی مصرف‌کننده نهائی کالا یا خدمات و نیز اشخاص حقیقی مشمول موضوع ماده(81) این قانون باشند درج شماره اقتصادی اشخاص مذکور الزامی نیست.
مصرف‌کننده نهائی موضوع این تبصره شخص حقیقی است که کالاها و خدمات را متناسب با نیاز خود برای مصارف شخصی خریداری کند و از آن برای عرضه کالاها و خدمات به دیگران استفاده ننماید.
ماده 190 - علی‌الحساب پرداختی بابت مالیات عملکرد هرسال مالی قبل از سررسید مقرر در این قانون برای پرداخت مالیات عملکرد موجب تعلق جایزه‌ای معادل یک درصد (1%) مبلغ پرداختی به ازای هر ماه تا سررسید مقرر خواهد بود که از مالیات متعلق همان عملکرد کسر خواهد شد. پرداخت مالیات پس از آن موعد موجب تعلق جریمه‌ای معادل دو و نیم درصد (%2/5)[1] مالیات به ازای هر ماه خواهد بود.
مبدأ احتساب جریمه در مورد مودیانی که مکلف به تسلیم اظهارنامه مالیاتی هستند نسبت به مبلغ مندرج در اظهارنامه از تاریخ انقضای مهلت تسلیم آن و نسبت به مابه‌الاختلاف از تاریخ مطالبه و در مورد مودیانی که از تسلیم اظهارنامه خودداری نموده یا اصولا مکلف به تسلیم اظهارنامه نیستند، تاریخ انقضای مهلت تسلیم اظهارنامه یا سررسید پرداخت مالیات حسب مورد می‌باشد.
تبصره 1- مودیانی که به تکالیف قانونی خود راجع به تسلیم به موقع اظهارنامه یا ترازنامه و حساب سود و زیان و پرداخت یا ترتیب دادن پرداخت مالیات طبق اظهارنامه یا ترازنامه و حساب سود و زیان و حسب مورد ارائه به موقع دفاتر و اسناد و مدارک خود اقدام نموده‌اند در موارد مذکور در ماده (239) این قانون، هرگاه برگ تشخیص مالیاتی صادره را قبول یا با اداره امور مالیاتی توافق نمایند و نسبت به پرداخت مالیات متعلقه یا ترتیب دادن پرداخت آن اقدام کنند از هشتاد درصد (80%) جرایم مقرر در این قانون معاف خواهند بود. همچنین، در صورتی‌که اینگونه مودیان ظرف یک ماه از تاریخ ابلاغ برگ قطعی مالیات نسبت به پرداخت یا ترتیب دادن پرداخت آن اقدام نمایند از چهل درصد (40%) جرایم متعلقه مقرر در این قانون معاف خواهند بود.
تبصره 2- چنانچه فاصله تاریخ وصول اعتراض مودی نسبت به برگ تشخیص مالیات تا تاریخ قطعی‌شدن مالیات از یک سال تجاوز نماید، جریمه دو و نیم درصد (%2/5) در ماه موضوع این ماده نسبت به مدت زمان بیش از یک سال مذکور تا تاریخ ابلاغ برگ قطعی مالیات قابل مطالبه از مودی نخواهد‌بود. سازمان امور مالیاتی کشور مکلف است ترتیباتی اتخاذ نماید که رسیدگی و قطعیت یافتن مالیات مودیان حداکثر تا یک سال پس از تاریخ تسلیم اعتراض آنان صورت پذیرد.
ماده 191- تمام یا قسمتی از جرایم مقرر در این قانون بنا به درخواست مودی با توجه به دلایل ابرازی مبنی بر خارج از اختیار بودن عدم انجام تکالیف مقرر و با در نظرگرفتن سوابق مالیاتی و خوش‌حسابی مودی به تشخیص و موافقت سازمان امور مالیاتی کشور قابل بخشوده شدن می‌باشد.
ماده 192 - در کلیه مواردی که مودی یا نماینده او که به موجب مقررات این قانون از بابت پرداخت مالیات مکلف به تسلیم اظهارنامه مالیاتی است چنانچه نسبت به تسلیم آن در موعد مقرر اقدام نکند، مشمول جریمه غیرقابل بخشودگی معادل سی‌درصد(30%) مالیات متعلق برای اشخاص حقوقی و صاحبان مشاغل موضوع این قانون و ده درصد(10%) مالیات متعلق برای سایر مودیان می‌باشد.
حکم این ماده درمورد درآمدهای کتمان‌شده در اظهارنامه‌های تسلیمی و یا هزینه‌های غیرواقعی نیز جاری است.
تبصره - سازمان امور مالیاتی کشور مکلف است تکالیف و وظایف مودیان مالیاتی درمورد نحوه تنظیم و مواعد زمانی تسلیم اظهارنامه مالیاتی را از طریق رسانه ملی، روزنامه‌های کثیرالانتشار و سایر وسایل ارتباط جمعی به اطلاع عموم برساند.
ماده194- مودیانی که اظهارنامه آنها در اجرای مقررات ماده (158) این قانون مورد رسیدگی قرار می‌گیرد، در صورتی که درآمد مشمول مالیات مشخصه قطعی با رقم اظهار شده از طرف مودی بیش از پانزده درصد (15%) اختلاف داشته باشد علاوه بر تعلق جرایم مقرر مربوط که قابل بخشودن نیز نخواهد بود تا سه سال بعد از ابلاغ مالیات مشخصه قطعی از هرگونه تسهیلات و بخشودگی‌های مقرر در قانون مالیاتها نیز محروم خواهند شد.
ماده 195 - جریمه تخلف آخرین مدیران شخص حقوقی از لحاظ عدم تسلیم اظهارنامه موضوع ماده (114) این قانون ظرف مهلت مقرر یا تسلیم اظهارنامه خلاف واقع به ترتیب عبارت است از دو درصد(2%) و یک درصد (1%)سرمایه پرداخت شده شخص حقوقی در تاریخ انحلال.
ماده 196- جریمه تخلف مدیر یا مدیران تصفیه در مورد تقسیم دارایی شخص حقوقی قبل از تصفیه امور مالیاتی شخص حقوقی یا قبل از سپردن تأمین مقرر موضوع ماده (118) این قانون معادل بیست درصد(20%) مالیات متعلق خواهد بود که از مدیر یا مدیران تصفیه وصول می‌گردد.
ماده 197- نسبت به اشخاصی که به شرح مقررات این قانون مکلف به تسلیم صورت یا فهرست یا قرارداد یا مشخصات راجع به مودی می‌باشند، در صورتی که از تسلیم آنها در موعد مقرر خودداری و یا بر خلاف واقع تسلیم نمایند، جریمه متعلق در مورد حقوق عبارت خواهد بود از دو درصد (2%) حقوق پرداختی و در خصوص پیمانکاری یک درصد (1%) کل مبلغ قرارداد و در هر حال با مودی متضامنا مسئول جبران زیان وارده به دولت خواهند بود.
ماده 198- در شرکتهای منحله، مدیران تصفیه اشخاص حقوقی و در سایر شرکتها مدیران اشخاص حقوقی غیردولتی به‌طور جمعی یا فردی، نسبت به پرداخت مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی و همچنین مالیات‌هایی که اشخاص حقوقی به موجب این قانون و قانون مالیات بر ارزش افزوده مکلف به کسر یا وصول یا ایصال آن می‌باشند و در دوران مدیریت آنها قطعی شده باشد با شخص حقوقی مسوولیت تضامنی خواهند داشت. این مسوولیت مانع از مراجعه ضامنها به شخص حقوقی نیست.
ماده 199- هر شخص حقیقی یا حقوقی که به موجب مقررات این قانون مکلف به کسر و ایصال مالیات مودیان دیگر است درصورت تخلف از انجام وظایف مقرره علاوه بر مسوولیت تضامنی که با مودی در پرداخت مالیات خواهد داشت، مشمول جریمه‌ای معادل ده درصد(10%) مالیات پرداخت نشده در موعد مقرر و دو و نیم‌درصد(5/2%) مالیات به ازای هر ماه نسبت به مدت تأخیر از سررسید پرداخت، خواهد بود.
چنانچه مالیات توسط دریافت‌کننده وجوه پرداخت شود، دراینصورت جریمه دو و نیم درصد(5/2%) موضوع این ماده تا تاریخ پرداخت مالیات توسط مودی مزبور از مکلفین به کسر و ایصال مالیات، مطالبه و وصول خواهد شد.
ماده 200- در هر مورد که به موجب مقررات این قانون تکلیف یا وظیفه‌ای برای دفاتر اسناد رسمی مقرر گردیده است در صورت تخلف علاوه بر‌مسئولیت تضامنی سردفتر با مودی در پرداخت مالیات یا مالیات‌های متعلق مربوط، مشمول جریمه‌ای معادل بیستدرصد (20%) آن نیز خواهد بود و در مورد تکرار به «مجازات حبس تعزیری درجه شش»(1) نیز با رعایت مقررات مربوط محکوم خواهد شد.
ماده 201- هرگاه مودی به قصد فرار از مالیات از روی علم و عمد به ترازنامه و حساب سود و زیان یا به دفاتر و اسناد و مدارکی که برای تشخیص مالیات ملاک عمل می‌باشد و برخلاف حقیقت تهیه و تنظیم شده است استناد نماید یا برای سه سال متوالی از تسلیم اظهارنامه مالیاتی و ترازنامه و‌حساب سود و زیان خودداری کند علاوه بر جریمه‌ها و مجازات‌های مقرر در این قانون از کلیه معافیت‌ها و بخشودگی‌های قانونی در مدت مذکور‌محروم خواهدشد.
