اظهارنامه معمولی یا تبصره ماده 100
برگرفته از کتاب گنجینه مالیات (1)
مؤلف: رضا ناجی مدیر ناجی تکس
سوال:اظهارنامه معمولی بدهم یا توافقی (تبصره ماده 100)؟
پاسخ :در حالت کلی و برای اکثر مودیان مشاغل، پاسخ توافق یا تبصره ماده 100 است. تبصره ماده 100 امکانی را به وجود میآورد که مالیات یک شخص در سریعترین زمان و روش ممکن تعیین شده و عدد مالیاتی آن قطعی گردد و دیگر نیازی به فرایندهای طولانی رسیدگی و اخذ مالیات نباشد. در این روش با اختیاری که سازمان مالیاتی دارد برخی مشاغل قبول میکنند که مالیاتی که به صورت سیستمی و براساس سابقه و اطلاعات درآمدی هر شخص برای وی مشخص میشود را پرداخت نمایند.
در صورتی که شرایط تبصره ماده 100 که به توافق هم معروف است را داشته باشید (معمولاً هر سال این شرایط در قالب دستورالعمل و بخشنامه اعلام میگردد.) و مالیاتی که سیستم به شما پیشنهاد میدهد را کمتر یا مساوی مالیات واقعی خود میدانید، منطق حکم میکند برای رهایی از تنشهای بعدی مانند ارائه اسناد و مدارک و دفاتر و ارسال اظهارنامه مالیاتی وبعضاً رسیدگیهای طولانی مدت که وقت و انرژی شما و سازمان مالیاتی را میگیرد، نسبت به ارسال این فرم در موعد مقرر قانونی که همان زمان تسلیم اظهارنامه مالیاتی است اقدام نمایید و از مزایای قطعی شدن مالیات استفاده نمایید.
البته توجه داشته باشید که سازمان مالیاتی در صورتی که در مهلت حدود 5 سال از این اظهارنامه، اطلاعات جدیدی به دست آورد که در تاریخ ارسال این فرم به آن دسترسی نداشته است، ملزم به رسیدگی مجدد پرونده این سال شما و مطالبه مجدد مالیات، مطابق قوانین و مقررات خواهد بود
در واقع تبصره ماده 100 قانون مالیاتهای مستقیم، به سازمان مالیاتی اختیار میدهد که با برخی از مشاغل یا گروههای شغلی خاصی که میزان فروش و خدمات آنها در سال، از عددی تجاوز نکند (این عدد معمولاً در قوانین بودجه سالانه و یا مصوبات قانونی دیگر تعیین میگردد.) بر روی عدد مالیاتی که سازمان تعیین میکند توافق کنند.
(معمولاً مالیاتی که سامانه در فرم تبصره ماده 100 به هر مودی پیشنهاد میدهد میتواند با سایر مودیان متفاوت باشد و این مالیات به مواردی مانند سابقه مودی و اطلاعات سازمان از مجموع درآمد هر مودی مرتبط خواهد بود.)
دقت کنید که این تبصره به صورت اختیار به سازمان مالیاتی داده شده که سازمان میتواند از این اختیار استفاده کند و یا آن را مسکوت گذارد.
باید بدانید زمانی که از این اختیار و برای برخی مشاغل استفاده میشود آن شخص دیگر نیازی به ارسال اظهارنامه مالیاتی و انجام بخشی از تکالیف از قبیل نگهداری اسناد و مدارک ندارد.
در عمل و در این چندین ساله اخیر، سازمان مالیاتی از این تبصره برای مشاغل خودرو و گروههایی از مشاغل که فروش آنها تا سقف مشخصی بوده است استفاده نموده و شاید بالغ بر 80 درصد مودیان با این روش، مالیات قطعی خود را پرداخت نموده اند. معمولاً سازمان مالیاتی با توجه به اختیار تقسیط مالیاتی که در اختیار دارد باهدف کاهش فشارمالی به مودیان، اجازه تقسیط این مالیات را تا چند ماه از طریق سامانه به مودیان مالیاتی میدهد.
باید بدانید که تبصره ماده 100 شاید برای اکثر مودیان گزینه بسیار مناسبی باشد اما برای برخی از مودیان به دلیل محدودیتهایی که دارد مناسب نیست.
بنابراین در صورت داشتن موارد زیر پیشنهاد میگردد توافق تبصره ماده 100 را انجام ندهید:
1. در صورتی که فروش واقعی کالا و ارائه خدمات شما بیش از سقف مبلغ اعلامی برای توافق است. (زیرا در صورتی که اطلاعات واقعی شما به سازمان مالیاتی برسد، علاوه بر محاسبه و مطالبه مالیات بر اساس مقررات ماده 97 قانون مالیاتهای مستقیم، مشمول جرائم متعلقه از جمله جریمه عدم تسلیم اظهارنامه مالیاتی در موعد مقرر قانونی و همچنین عدم امکان استفاده از کلیه معافیتها و نرخ صفر از جمله معافیت موضوع ماده 101 قانون مالیاتهای مستقیم خواهد شد.)
2. درصورتی که اسناد و مدارک و دفاتر شما که بعداً امکان ارائه به واحد مالیاتی و اثبات ادعای خود را دارید حاکی از میزان مالیات کمتری نسبت به مالیات محاسبه شده در فرم تبصره ماده 100 را نشان میدهد.
3. در صورتی که متقاضی اعمال مقررات قانونی از جمله مفاد مواد 137، 165 و172 قانون مالیاتهای مستقیم باشید. (ماده137 در خصوص هزینههای درمانی و بیمه عمر و زندگی و معلولین، ماده 165 در خصوص خسارت حوادث، ماده 172 در مورد کمکهای بلاعوض دولتی و عمومی)
البته بهتر است که در مورد بند 3 محاسبهای انجام دهید که چنانچه تبصره ماده 100 به نفع شماست آن را انجام دهید در غیر این صورت اظهارنامه مالیاتی معمولی خود را بدون ارسال فرم تبصره ماده 100 ارسال نمایید.
قانون مالیاتهای مستقیم
ماده 100 - مودیان موضوع این فصل این قانون مکلف اند اظهارنامه مالیاتی مربوط به فعالیتهای شغلی خود را در یک سال مالیاتی برای هر واحد شغلی یا برای هر محل جداگانه طبق نمونهای که وسیله سازمان امور مالیاتی کشور تهیه خواهد شد تنظیم و تا آخر خرداد ماه سال بعد به اداره امور مالیاتی محل شغل خود تسلیم و مالیات متعلق را به نرخ مذکور در ماده (131) این قانون پرداخت نمایند.
تبصره- سازمان امور مالیاتی کشور میتواند برخی از مشاغل یا گروههایی از آنان را که میزان فروش کالا و خدمات سالانه آنها حداکثر ده برابر معافیت موضوع ماده(84) این قانون باشد از انجام بخشی از تکالیف از قبیل نگهداری اسناد و مدارک موضوع این قانون و ارائه اظهارنامه مالیاتی معاف کند و مالیات مودیان مذکور را بهصورت مقطوع تعیین و وصول نماید. در مواردی که مودی کمتر از یک سال مالی به فعالیت اشتغال داشته باشد مالیات متعلق نسبت به مدت اشتغال محاسبه و وصول میشود.
حکم این تبصره مانع از رسیدگی به اظهارنامههای مالیاتی تسلیم شده در موعد مقرر نخواهد بود.
دستورالعمل مالیات مقطوع عملکرد سال 1401 برخی از صاحبان مشاغل در اجرای تبصره ماده (100) قانون مالیاتهای مستقیم اصلاحی مصوب 31/04/1394 با رعایت بند (ل) تبصره (6) قانون بودجه سال 1402 کل کشور شماره 200/1402/3 تاریخ 27/02/1402
در اجرای تبصره ماده (100) قانون مالیاتهای مستقیم مصوب 1394 و با رعایت مفاد بند (ل) تبصره (6) قانون بودجه سال 1402 کل کشور و به منظور تکریم مودیان، اجرای عدالت مالیاتی با توجه به شرایط اقتصادی کشور، تسهیل وصول مالیات و ایجاد هماهنگی و وحدت رویه در تعیین مالیات عملکرد سال 1401 برخی از صاحبان مشاغل، مقرر میدارد:
مشمولین تبصره ماده (100) قانون مالیاتهای مستقیم اصلاحی مصوب 1394:
1- تمامی صاحبان مشاغلی که مجموع فروش کالا و ارائه خدمات آنها در سال 1401 حداکثر صد برابر معافیت موضوع ماده (84) قانون مالیاتهای مستقیم (مبلغ 67,200,000,000 ریال) بوده و فرم مالیات مقطوع برای آنها در درگاه خدمات الکترونیک سازمان بارگذاری شده است، مشمول مقررات این دستورالعمل بوده و از نگهداری اسناد و مدارک موضوع قانون مالیاتهای مستقیم مصوب 1394 و ارائه اظهارنامه مالیاتی برای عملکرد مذکور معاف میباشند.
تبصره- صاحبان مشاغل زیر مشمول این دستورالعمل نمیباشند و این مودیان در اجرای مقررات ماده (100) قانون مذکور مکلف به تسلیم اظهارنامه مالیاتی و پرداخت مالیات متعلق وفق مقررات قانونی میباشند:
الف- مودیانی که میزان فروش کالا و ارائه خدمات آنها در سال 1401 بیش از مبلغ 67,200,000,000 ریال بوده است.
ب- در پروندههای مشارکت مدنی، چنانچه سهم درآمد یا فروش حداقل یکی از شرکاء بیش از مبلغ مذکور در بند (1) باشد و یا مجموع درآمد مشارکت بیش از مبلغ 150,000,000,000 ریال باشد.
ج- صاحبان مشاغلی که در اجرای جزء (2) بند (ز) تبصره (6) قانون بودجه سال 1401 کل کشور مکلف به استفاده از پایانههای فروشگاهی بوده و با توجه به اطلاعات دریافتی نسبت به نصب آن اقدام ننموده و همچنین مواردی که بر اساس اطلاعات واصله از سامانه سوت زنی نسبت به استفاده از پایانههای فروشگاهی اقدام ننموده اند.
د- صاحبان مشاغلی که برای آنها فرم موضوع تبصره ماده (100) قانون مالیاتهای مستقیم در درگاه خدمات الکترونیکی سازمان امور مالیاتی کشور قرار داده نشده است.
2- سازمان امور مالیاتی کشور با توجه به اطلاعات موجود در پایگاههای اطلاعاتی سازمان و سوابق مودی، مالیات مقطوع مودیان مشمول این دستورالعمل را تعیین و مراتب را طی فرمی در درگاه خدمات الکترونیکی سازمان به نشانی https://my.tax.gov.ir بارگذاری مینماید.
در صورتی که فروش و درآمد تعیین و اعلام شده توسط سازمان، کمتر از مبلغ فروش واقعی مودی باشد، مودی مکلف است میزان فروش واقعی خود را در سامانه درج نماید و مالیات نیز در صورتی که فروش و درآمد ابرازی مودی تا میزان حد نصاب مقرر در بند (1) فوق باشد، بر مبنای فروش ابرازی تعیین خواهد شد. همچنین در صورتی که فروش و درآمد مودی بیش از مبلغ مذکور در بند (1) این دستورالعمل باشد، مودی، مشمول این دستورالعمل نبوده و مکلف به تسلیم اظهارنامه مالیاتی میباشد.
3- در صورتی که مالیات تعیین شده در اجرای این دستورالعمل مورد قبول مودی نباشد، مودی مکلف به تسلیم اظهارنامه مالیاتی حداکثر تا تاریخ 31/03/1402 میباشد. در این صورت مودی مذکور مشمول این دستورالعمل نبوده و اظهارنامه مودی برابر مقررات مورد رسیدگی قرار خواهد گرفت.
4- مهلت پرداخت مالیات تعیین شده در اجرای این دستورالعمل تا تاریخ 1402/03/31 میباشد. صاحبان مشاغلی که امکان پرداخت مالیات مقطوع موضوع این دستورالعمل را به صورت یک جا تا تاریخ مذکور ندارند، مالیات مقطوع فوق، حداکثر تا چهار ماه به صورت مساوی تقسیط میشود. عدم پرداخت مالیات در موعد مقرر، مشمول جریمه موضوع ماده (190) قانون مالیاتهای مستقیم خواهد بود.
5- چنانچه متعاقبا اسناد و مدارک مثبتهای به دست آید که موید فروش و درآمد بیش از فروش یا درآمدی که مبنای محاسبه و تعیین مالیات قرار گرفته است، باشد:
الف- در صورتی که بیش از حد نصاب موضوع بند (1) فوق (مبلغ 67,200,000,000 ریال) باشد، مودی مذکور مشمول مفاد تبصره ماده (100) قانون مالیاتهای مستقیم نبوده و علاوه بر محاسبه و مطالبه مالیات بر اساس مقررات ماده (97) قانون مالیاتهای مستقیم، مشمول جرائم متعلقه از جمله جریمه عدم تسلیم اظهارنامه مالیاتی در موعد مقرر قانونی و همچنین عدم امکان استفاده از کلیه معافیتها و نرخ صفر از جمله معافیت موضوع ماده (101) قانون مالیاتهای مستقیم خواهد شد.
ب- در صورتی که تا حد نصاب موضوع بند (1) فوق (مبلغ 67,200,000,000 ریال) و مبلغ ما به التفاوت نیز بیش از پانزده (15) درصد باشد، مالیات ما به التفاوت با رعایت مقررات مطالبه خواهد شد. ما به التفاوت مالیات مطالبه شده در اجرای این بند از دستورالعمل، مشمول جریمه موضوع ماده (192) قانون مالیاتهای مستقیم نخواهد شد.
6- در صورتی که مودی متقاضی اعمال مقررات قانونی از جمله مفاد مواد (137)، (165) و (172) قانون مالیاتهای مستقیم در خصوص درآمد عملکرد سال 1401 خود باشد، میبایست نسبت به تسلیم اظهارنامه مالیاتی اقدام نماید.
7- میزان مالیات مقطوع پزشکانی که در عملکرد سال 1401 مشمول حکم جزء (1) بند (ز) تبصره (6) قانون بودجه سال 1401 کل کشور بوده اند، معادل مالیات تعیین شده مطابق این دستورالعمل یا مالیات مکسوره آن ها، هر کدام که بیشتر باشد، تعیین میشود.
سید محمدهادی سبحانیان- رئیس کل سازمان امور مالیاتی کشور
دستورالعمل مالیات مقطوع عملکرد سال 1400 برخی از صاحبان مشاغل در اجرای تبصره ماده 100 قانون مالیاتهای مستقیم اصلاحی مصوب 31/04/1394با رعایت بند (م) تبصره (6) قانون بودجه سال 1401 کل کشور شماره: 200/1401/527 تاریخ: 03/03/1401
بر اساس اختیار قانونی ایجاد شده در مفاد تبصره ماده 100 قانون مالیاتهای مستقیم مصوب 1394 و با رعایت مفاد بند م تبصره 6 قانون بودجه سال 1401 کل کشور و به منظور تکریم مودیان، اجرای عدالت مالیاتی با توجه به شرایط اقتصادی کشور در شرایط شیوع ویروس کرونا، تسهیل وصول مالیات و ایجاد هماهنگی و وحدت رویه در تعیین مالیات عملکرد سال 1400 برخی از صاحبان مشاغل، مقرر میدارد
الف - مشمولین تبصره ماده 100 قانون مالیاتهای مستقیم اصلاحی مصوب 1394:
1- تمامی صاحبان مشاغلی که مجموع فروش کالا و ارائه خدمات آنها در سال 1400 حداکثر سی برابر معافیت موضوع ماده 84 قانون مالیاتهای مستقیم (مبلغ 48,000,000,000ریال) باشد، مشمول مقررات این دستورالعمل بوده و در صورت تکمیل و ارسال (فرم موضوع این دستور العمل حداکثر تا پایان خرداد ماه سال 1401 فرم مذکور در سامانه سازمان امور مالیاتی کشور قرار داده خواهد شد) از نگهداری اسناد و مدارک موضوع قانون مالیاتهای مستقیم مصوب 1394 و ارائه اظهارنامه مالیاتی معاف میباشند.
تذکر: مودیانی که میزان فروش کالا و ارائه خدمات آنها در سال 1400 بیش از مبلغ 48,000,000,000 ریال است، مکلف به تسلیم اظهارنامه و پرداخت مالیات متعلق با رعایت مقررات مربوط میباشند.
2- صاحبان مشاغلی که تمایل به استفاده از شرایط این دستورالعمل را دارند، میبایست از طریق سیستم الکترونیکی (طبق قوم مربوط ) و از طریق پایگاه اینترنتی https://ntr.tax.gov.ir مراتب را به سازمان امور مالیاتی کشور اعلام نمایند. در فرم یاد شده، مالیات مقطوع موضوع تبصره ماده 100 قانون مالیاتهای مستقیم با توجه به اطلاعات موجود و دریافتی از پایگاههای اطلاعاتی سازمان امور مالیاتی کشور و یا فروش ابرازی حسب مورد و بر اساس قوانین و مقررات تعیین میشود. چنانچه مالیات تعیین شده مورد پذیرش مودی باشد، مودی میتواند با تسلیم فرم مذکور از شرایط این دستور العمل بهره مند شود.
در صورتی که اطلاعات موجود در فرم موضوع تبصره ماده 100 قانون یاد شده مورد پذیرش مودیان موضوع این دستورالعمل نباشد، این گروه از مودیان مکلفند نسبت به تسلیم اظهارنامه مالیاتی مطابق با قوانین و مقررات مربوط اقدام نمایند.
تسلیم فرم مذکور به عنوان آخرین اقدام در مهلت مقرر قانونی توسط مودی به منزله پذیرش کلیه شروط دستور العمل از جانب مودی خواهد بود.
بدیهی است مالیات عملکرد سال 1400 مودیانی که اظهارنامه مالیاتی عملکرد سال 1400 خود را در موعد مقرر قانونی تسلیم نمایند وپس از تسلیم اظهارنامه مالیاتی، فرم موضوع بند 1 این دستورالعمل را قبل از پایان خردادماه سال 1401، به عنوان آخرین اقدام تسلیم نکنند و یا در مهلت مقرر فرم مربوط را به سازمان امور مالیاتی کشور تسلیم ننمایند از شمول این دستورالعمل خارج بود و با رعایت مقررات مربوطه تعیین خواهد شد.
3- در خصوص صاحبان مشاغلی که امکان پرداخت مالیات مقطوع موضوع این دستورالعمل را به صورت یک جا تا پایان خرداد ماه سال 1401 نداشته باشند، مالیات مقطوع فوق، حداکثر تا چهار ماه به صورت مساوی تقسیط میشود. عدم پرداخت مالیات در موعد مقرر مشمول جریمه موضوع ماده (190) قانون مالیاتهای مستقیم خواهد بود.
4- هر گاه پس از صدور اوراق قطعی ناشی از پذیرش مالیات مقطوع موضوع این دستور العمل، اسناد و مدارک مثبتهای به دست آید و مشخص شود مجموع فروش کالا و ارائه خدمات مودی در سال 1400 بیش از رقم ابرازی وی به عنوان فروش کالا و خدمات و سایر درآمد برای فرم موضوع بند 1این دستور العمل بوده، مشروط به این که مجموع درآمد مودی از حدنصاب مقرر در این دستور العمل (48,000,000,000) ریال تجاوز نکند، با رعایت مقررات بند (4-1) ماده 41 آیین نامه اجرایی موضوع ماده 219 قانون مالیاتهای مستقیم، نسبت به محاسبه و حسب مورد مطالبه مابه التفاوت مالیات متعلقه (مالیات قابل مطالبه عبارت است از مالیات متعلقه پس از کسر مالیات مقطوع مورد پذیرش مودی در فرم موضوع بند 1 این دستور العمل) با رعایت مقررات اقدام خواهد شد. مابه التفاوت مالیات مطالبه شده در اجرای این بند از دستور العمل، مشمول جریمه موضوع ماده 192 قانون مالیاتهای مستقیم نخواهد بود
5- هرگاه اسناد و مدارک مثبتهای به دست آید و مشخص شود که مجموع فروش کالا و ارائه خدمات مودی در سال 1400 بیش از رقم 48,000,000,000 ریال بوده، مودی مذکور مشمول مفاد تبصره ماده 100 قانون مالیاتهای مستقیم نبوده و علاوه بر محاسبه و مطالبه مالیات بر اساس مقررات ماده 97قانون مالیاتهای مستقیم، مشمول جرائم متعلقه از جمله جریمه عدم تسلیم اظهارنامه مالیاتی در موعد مقرر قانونی و همچنین عدم امکان استفاده از کلیه معافیتها و نرخ صفر از جمله معافیت موضوع ماده 101 قانون مالیاتهای مستقیم خواهد شد.
تبصره: با عنایت به اینکه به موجب مفاد بند 1 این دستورالعمل، مودیان مشمول دستور العمل، از نگهداری اسناد و مدارک موضوع قانون مالیاتهای مستقیم مصوب 1394 معاف میباشند، بر این اساس مفاد حکم بندهای 4 و 5; این دستور العمل در ارتباط با اسناد و مدارک مثبته به دست آمده خرید، بهای تمام شده کالای فروش رفته و بهای تمام شده خدمات ارائه شده که با رعایت مفاد آیین نامه اجرایی یاد شده در بند 4 این دستورالعمل از جمله تعیین ارزش منصفانه، منتج به تعیین فروش/درآمد ارائه خدمات بیش از مبلغ ابرازی مودی در فرم موضوع بند (1) این دستورالعمل باشده، نیز جاری خواهد بود. بدیهی است در صورت ارائه اسناد و مدارک مستند توسط مودی مبنی بر درج بخشی از اقلام خرید در موجودی کالای پایان دوره، رعایت موازین قانونی در عدم محاسبه فروش این بخش از کالا در سال 1400 و احتساب آن به فروش سنوات بعد مودی حسب مستندات ارائه شده ضروری است:
ب - سایر موارد:
6- مالیات عملکرد سال 1400 مودیان موضوع این دستورالعمل در صورتی که متقاضی اعمال مقررات قانونی از جمله مفاد مواد 137، 165و172 قانون مالیاتهای مستقیم در خصوص درآمد عملکرد سال 1400 خود میباشند، از شمول مفاد این دستورالعمل خارج بوده و با رعایت مقررات مربوطه تعیین خواهد شد
7- کلیه صاحبان مشاغلی که علاوه بر فعالیت اصلی خود نسبت به خرید سکه از بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران اقدام نموده و سکههای خریداری شده را در طول سال 1400 دریافت کرده اند، برای پرداخت مالیات سکه میبایست به صورت مجزا و بر اساس قوانین و مقررات، اقدام نمایند.
8- آن دسته از صاحبان مشاغل موضوع بند الف این دستور العمل که مالیات تشخیصی عملکرد سال 1399 آنها به قطعیت نرسیده است در صورت تکمیل و ارسال فرم مربوط و پذیرش مالیات مقطوع تعیین شده به روشهای مندرج در بند 2 این دستورالعمل، مشمول مفاد این دستورالعمل خواهند بود. بدیهی است چنانچه مالیات عملکرد سال 1399 مودیان موضوع این بند در فرآیند رسیدگی و دادرسی مالیاتی کاهش یابد، این امر تاثیری در میزان مالیات مقطوع پذیرفته شده عملکرد سال 1400 آنها نخواهد داشت.
9- میزان مالیات مقطوع پزشکانی که در عملکرد سال 1400 مشمول حکم بند (ح) تبصره 6 قانون بودجه سال 1400 کل کشور بوده اند، معادل مالیات تعیین شده با توجه به فرم این دستور العمل یا مالیات مکسوره آنها، هر کدام که بیشتر باشد، تعیین میشود.
داود منظور - رئیس کل سازمان امورمالیاتی کشور