تبصره 1 ماده 186 قانون مالیات‌های مستقیم
اعطای تسهیلات بانکی به اشخاص حقوقی و همچنین صاحبان مشاغل از طرف بانکها و سایر موسسات اعتباری منوط به اخذ گواهی‌های ‌ذیل خواهد بود:
1- گواهی پرداخت یا ترتیب پرداخت بدهی مالیاتی قطعی شده.
2- گواهی اداره امور مالیاتی مربوط مبنی بر وصول نسخه‌ای از صورت‌های مالی ارائه شده به بانکها و سایر موسسات اعتباری.
ضوابط اجرایی این تبصره توسط سازمان امور مالیاتی کشور و بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران تعیین و ابلاغ خواهد شد.

قانون برنامه پنجساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران (۱۴۰۰ - ۱۳۹۶)
ماده۱۸-
ب - بانک مرکزی موظف است تا انتهای سال اول اجرای قانون برنامه با ایجاد سامانه‌ای متمرکز، امکان دریافت الکترونیکی و برخط استعلام‌های مورد نیاز، جهت اعطای تسهیلات یا پذیرش تعهدات از مراجع ذی‌ربط نظیر استعلام اعتبارسنجی، بدهی مالیاتی و نظایر آن را برای بانکها و مؤسسات اعتباری غیربانکی فراهم کند.
تبصره۱- تمامی مراجع ذی‌ربط که بانکها و مؤسسات اعتباری در اعطای تسهیلات یا پذیرش تعهدات نیازمند استعلام از آن می‌باشند، موظفند امکان اخذ استعلام‌های مذکور را به‌صورت الکترونیکی و برخط، فراهم نمایند.
تبصره۲- بانک مرکزی موظف است مصادیق استعلام‌های مذکور را تعیین و ابلاغ کند.

ضوابط اجرایی تبصره 1 ماده 186 قانون مالیات‌های مستقیم اصلاحی مصوب 27/11/1380 شماره: 200/4167 تاریخ: 01/03/1391
ماده 1- اعطای هرگونه تسهیلات ارزی یا ریالی، توسط بانک‌ها و موسسات اعتباری غیربانکی، که از این پس به اختصار موسسه اعتباری نامیده می­شوند، به کلیه اشخاص حقوقی و حقیقی (صاحبان مشاغل) موضوع قانون مالیاتهای مستقیم، برای اشخاص حقوقی از مبلغ پنج میلیارد ریال و بالاتر و برای اشخاص حقیقی از مبلغ دو میلیارد ریال و بالاتر ظرف مدت یکسال شمسی، مشمول مقررات تبصره یک ماده 186 قانون مذکور می‌باشد.
تبصره: معادل ریالی تسهیلات اعطایی براساس نرخ مرجع بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، مبنای تعیین شمول یا عدم شمول تسهیلات و تعهدات[1] مذکور به حکم تبصره یاد شده می­ باشد.[2]
ماده 2- موسسه اعتباری موظف است قبل از اعطای تسهیلات و یا ایجاد تعهدات برای اشخاص موضوع ماده فوق الذکر، نسخه‌ای از صورت‌های مالی دریافتی از متقاضی را ضمن تطبیق مندرجات آن با اصل، حسب مورد به اداره امور مالیاتی محل شغل یا اقامتگاه قانونی اشخاص مذکور ارسال دارد. صورت‌های مالی ارسال شده به ادارات امور مالیاتی، کاملا محرمانه تلقی شده و جز برای تشخیص مالیات مودی مورد استفاده قرار نخواهد گرفت.
ماده 3- اداره امور مالیاتی مربوط مکلف است از تاریخ وصول استعلام انجام شده توسط موسسه اعتباری، حداکثر ظرف مدت 15 روز به ترتیب زیر اقدام نماید:
الف) در صورت احراز معاف بودن مودی از پرداخت مالیات یا عدم وجود بدهی مالیات قطعی شده، در همان روز وصول استعلام، گواهی دایر بر معافیت و یا عدم وجود بدهی مالیات قطعی شده، که موید وصول صورت‌های مالی نیز باشد، صادر و به مودی تسلیم و یا به موسسه اعتباری ذی ربط ارسال نماید.
ب) در صورت وجود بدهی مالیات قطعی شده، چنانچه مودی ظرف سه روز نسبت به پرداخت یا ترتیب پرداخت بدهی مالیاتی خود اقدام نماید، گواهی دال بر مفاصاحساب مالیاتی صادر و به مودی تسلیم و یا به موسسه اعتباری ارسال نماید. در غیر این صورت مراتب وجود بدهی مالیاتی، کتبا به موسسه اعتباری ذیر بط اعلام خواهد شد.
تبصره: سازمان امور مالیاتی به منظور سهولت تبادل اطلاعات بین موسسه اعتباری و سازمان مذکور، موظف است ظرف مدت 3 ماه نسبت به راه اندازی سامانه‌ای در این خصوص اقدام نماید.
ماده 4- منظور از صورت‌های مالی، در مورداشخاص حقوقی و اشخاص موضوع بند (الف) ماده 95 اصلاحی قانون مالیات‌های مستقیم، ترازنامه و حساب سود و زیان و در مورد اشخاص حقیقی موضوع بند‌های (ب) و (ج) ماده مزبور، مطابق نمونه پیوست که بر اساس مفاد بندهای اخیر الذکر توسط سازمان امور مالیاتی تهیه گردیده، می‌باشد.
ماده 5- گواهی صادره موضوع این ضوابط صرفا برای تسهیلات و تعهدات مورد تقاضا و از تاریخ صدور آن برای یک سال شمسی معتبر است و برای اخذ تسهیلات و یا ایجاد تعهدات مجدد، موسسه اعتباری و سازمان امور مالیاتی موظف به رعایت مفاد این ضوابط می‌باشند.
تبصره: در صورتی که مودی ترتیب پرداخت بدهی مالیات قطعی شده را داده باشد لیکن به تعهد خود در زمینه پرداخت اقساط در سررسید مقرر عمل ننماید، مراتب از سوی سازمان امور مالیاتی، صرفا جهت اطلاع به موسسه اعتباری ذی ربط، اعلام می‌گردد.
ماده 6- استفاده از تسهیلات بانکی به منظور خرید یا احداث مسکن شخصی و فعالیت‌های کشاورزی اشخاص حقیقی، مشمول این ضوابط نخواهد شد.
ماده 7- هرگونه معافیت مالیاتی اشخاص حقیقی و حقوقی اعم از مستقر یا ثبت شده در مناطق آزاد تجاری- صنعتی، مناطق ویژه اقتصادی و سایر مناطق، مانع از رعایت مقررات این ضوابط در اعطای تسهیلات و یا ایجاد تعهدات نخواهد بود.
ماده 8- در صورتی که شعب/ ادارات موسسه اعتباری بدون اخذ گواهی مربوط از سوی سازمان امور مالیاتی، اقدام به اعطای تسهیلات و یا ایجاد تعهدات موضوع این ضوابط نماید، موسسه اعتباری موظف است با خاطیان مطابق مقررات رسیدگی به تخلفات اداری برخورد نماید.
ماده 9- موسسه اعتباری موظف است مفاد این ضوابط را به طرق مقتضی به اطلاع مشتریان خود برساند.
این ضوابط در 9 ماده و 3تبصره تصویب و جایگزین ضوابط پیشین و اصلاحیه‌های آن بوده و 15 روز پس از تاریخ ابلاغ لازم الاجرا خواهد بود.
محمود بهمنی - رئیس کل بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران
علی عسکری - رئیس کل سازمان امور مالیاتی کشور
1- به موجب دادنامه شماره 07/12/1400. هیأت عمومی دیوان عدالت اداری، عبارت «و تعهدات» از تاریخ تصویب ابطال شد دادنامه مذکور به موجب بخشنامه شماره 210/3913 مورخ 02/03/1401 سرپرست معاونت حقوقی و فنی مالیاتی سازمان امور مالیاتی کشور ارسال شد.

2- ماده 1 ضوابط اجرایی اصلاح شد. این اصلاحیه طی بخشنامه شماره 200/98/102 مورخ 21/12/1398 ابلاغ شد.
ماده 95 قانون مالیات‌های مستقیم اصلاحیه 1380- صاحبان مشاغل موضوع این فصل مکلف­اند اسناد و مدارک مثبته کافی برای تشخیص درآمد مشمول مالیات خود نگاهداری کنند. صاحبان‌ مشاغل از لحاظ تشخیص درآمد مشمول مالیات به گروه‌های زیر تقسیم می‌شوند:
الف - صاحبان مشاغلی که به موجب این قانون مکلف به ثبت فعالیت‌های شغلی خود در دفاتر روزنامه و کل موضوع قانون تجارت هستند و باید دفاتر ‌و اسناد و مدارک مربوط را با رعایت اصول و موازین و استانداردهای پذیرفته شده حسابداری نگاهداری کنند.ب - صاحبان مشاغلی که بر حسب این قانون مکلف به ثبت فعالیت‌های شغلی خود در دفاتر درآمد و هزینه می‌باشند. نمونه‌های دفاتر مذکور توسط‌ سازمان امور مالیاتی کشور تهیه می‌گردد و در دسترس قرار می‌گیرد. ج - صاحبان مشاغلی که مشمول مقررات بندهای (‌الف) و (ب) فوق نیستند مکلف­اند صورت خلاصه وضعیت درآمد و هزینه خود را طبق ضوابط و ‌نمونه‌های تعیین شده از طرف سازمان امور مالیاتی کشور نگاهداری کنند.در راستای تسهیل و تسریع فرآیند صدور گواهی موضوع تبصره (1) ماده 186 قانون مالیات­های مستقیم، ساماندهی نحوه ارتباط ادارات امور مالیاتی با شعب بانک­ها و سایر موسسات اعتباری، بهره ­برداری بهینه از سامانه الکترونیکی مربوط، حصول اطمینان از رعایت حقوق قانونی مودیان و وصول حقوق حقه دولت، بخشنامه تجمیعی فرآیند صدور گواهی موضوع تبصره (1) ماده 186 قانون مالیات­های مستقیم با تاکید بر بهره­ گیری از سامانه ­های الکترونیکی موجود تهیه گردید. نظر به بررسی و تایید بخشنامه موصوف در جلسه مورخ 08/03/1396 هیات مقررات ­زدایی و تسهیل صدور مجوزهای کسب و کار، به پیوست مصوبه جلسه مذکور منضم به بخشنامه ” فرآیند صدور گواهی موضوع تبصره (1) ماده 186 قانون مالیات­های مستقیم” جهت اجرا، ابلاغ می­گردد.
این بخشنامه از تاریخ ابلاغ لازم الاجرا است و کلیه احکام مرتبط بخشنامه ­ها و دستورالعمل­‌های پیشین به استثناء بخشنامه ­های مربوط به ابلاغ ضوابط اجرایی موضوع تبصره (1) ماده (186) قانون مالیات­های مستقیم، ملغی الاثر می­گردد.
متن بخشنامه فرآیند صدور گواهی موضوع تبصره (1 )ماده 186 قانون مالیاتهای مستقیم
درراستای تسهیل و تسریع فرآیند صدور گواهی موضوع تبصره (1 )ماده 186 قانون مالیاتهای مسقیم ) که دراین بخشنامه از آن با عنوان گواهی مالیاتی نام برده می‌شود ( ساماندهی نحوه ارتباط ادارات امور مالیاتی با شعب بانک‌ها و سایر موسسات اعتباری ) که دراین بخشنامه از آنها با عنوان کلی " بانک " نام برده می‌شود (بهره برداری بهینه از سامانه الکترونیکی مربوط، حصول اطمینان از رعایت حقوق قانونی مودیان و وصول حقوق حقه دولت، مقتضی است ادارات امورمالیاتی سراسر کشور موارد ذیل را درخصوص صدور گواهی مذکور رعایت نمایند:
1 - حکم تبصره(1 )ماده 186 قانون مالیاتهای مستقیم، عام بوده و برای تمامی بانکها و موسسات اعتباری لازم الاجرا می‌باشد. لذا اعطای تسهیلات با ایجاد تعهدات، بیش از مبالغ تعیین شده در ضوابط اجرائی تبصره مذکور ) که بطور مشترک با بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران تهیه و ابلاغ شده است ( و اصلاحات بعدی آن بدون اخذ گواهی مربوط مغایر با قانون می‌باشد.
2 - صدور گواهی مالیاتی منوط به اقدام مودی جهت پرداخت یا ترتیب پرداخت بدهی مالیاتی قطعی شده است. به علاوه،نسخه‌ای ازصورت‌های مالی ارائه شده به بانک که توسط بانک مربوط با اصل تطبیق داده شده و ممهور به مهر بانک و دارای امضای مسئول ذیربط باشد، باید به اداره امور مالیاتی ذیربط تسلیم شود. بدهی مالیاتی قطعی قابل وصول دراجرای تبصره مذکور عبارت است از مالیاتی که تا تاریخ پاسخ استعلام توسط واحد مالیاتی، حسب مورد دراجرای تبصره ماده 29 آئین نامه موضوع ماده 219، تبصره 2 ماده 210، تبصره ماده 100 یا مواد 238، 247، 239 و 257 قانون مالیاتهای مستقیم به قطعیت رسیده باشد. بدهی‌های مالیاتی قطعی قابل وصول دراجرای این بخشنامه موارد زیر را دربرمی گیرد:
2-1 - درمورد اشخاص حقوقی، تمامی بدهی‌های مالیاتی قطعی مربوط به پرونده مالیاتی شخص حقوقی شامل بدهی‌های مربوط به مالیات بردرآمد شخص حقوقی، مالیاتهای تکلیفی و حقوق و نیز جرائم مالیاتی متعلقه مقرر در قانون مالیاتهای مستقیم.
2-2 - درمورد اشخاص حقیقی به منظور تعیین پرونده مالیاتی مربوط، باید صورت‌های مالی پیوست استعلام مورد توجه قرار گرفته و پرونده مالیاتی مرتبط با این صورت‌های مالی، مورد بررسی قرارگیرد. درمورد این اشخاص نیز مقصود از بدهی‌های مالیاتی قطعی شده، تمامی بدهی مالیاتی قطعی شده مربوط به پرونده مالیاتی مذکور شامل بدهی‌های مربوط به مالیات بردرآمد و حسب مورد مالیات‌های تکلیفی و حقوق و نیز جرائم مالیاتی متعلقه مقرر در قانون مالیاتهای مستقیم است.
تبصره (1 ) آن بخش از مالیات مودی که درجریان رسیدگی و تشخیص بوده و به مرحله قطعیت نرسیده باشد، جهت صدور گواهی مالیاتی قابل مطالبه نمی‌باشد.
تبصره (2 )آن بخش از مالیات مورد مطالبه که درهیات حل اختالف مالیاتی بدوی یا تجدیدنظر مطرح بوده و به مرحله قطعیت نرسیده باشد، جهت صدور گواهی مالیاتی قابل مطالبه نمی‌باشد
3 - با توجه به ضوابط اجرائی تبصره (1 )ماده 186 قانون مالیاتهای مستقیم، برای اعطای تسهیلاتبانکی مربوط به خرید یا احداث مسکن شخصی و فعالیت‌های کشاورزی اشخاص حقیقی نیازی به استعلام بانک‌ها از ادارات امورمالیاتی نیست، لیکن دراین موارد نیز درصورت اقدام بانک برای استعلام از ادارات امور مالیاتی، استعلام مذکور باید بررسی و ظرف سه روزکاری پاسخ داده شود.
4 - دریافت استعلام مربوط به اشخاص حقوقی در سامانه صدور گواهی، منوط به اقدام آنان جهت تشکیل پرونده و طی مراحل ثبت نام تا مرحله 45 می‌باشد. لذا اشخاص حقوقی فاقد پرونده مالیاتی باید پیش از استعلام، نسبت به ثبت نام اقدام نمایند.
5 - استعلام بانک‌ها برای اشخاص حقیقی فاقد پرونده مالیاتی که نشانی محل سکونت یا محل کسب آنان حسب مورد در محدوده اداره کل امور مالیاتی قرار می‌گیرد باید بررسی و با رعایت ترتیبات زیر پاسخ داده شود
1-5 - درمورد اشخاص حقیقی فاقد پرونده که باتوجه به صورت‌های مالی پیوست استعلام، دارای فعالیت کسبی هستند، باید حداکثر ظرف سه روز کاری از تاریخ وصول استعلام، مراتب عدم امکان صدور گواهی به علت عدم اقدام مودی برای ثبت نام و تشکیل پرونده به بانک مربوط اعلام گردد، بدیهی است پس از اقدام مودی جهت ثبت نام و تشکیل پرونده، استعلام مجدد بانک مربوط براساس مفاد این بخشنامه قابل بررسی و پاسخگوئی است.
2-5 - درمورد آن دسته از اشخاص حقیقی فاقد پرونده مالیاتی که صورت‌های مالی خودرا مطابق بند 6-3 این بخشنامه تکمیل نموده باشند ( عدم فعالیت کسبی ) جهت پاسخ به استعلام، نیازی به تشکیل پرونده و طی مراحل ثبت نام از سوی مودی نیست. دراین موارد ادارات کل امور مالیاتی موظفند پرونده‌های موقت برای نگهداری سوابق استعلام این گروه از مودیان دریکی از ادارات امور مالیاتی زیر مجموعه خود ایجاد نمایند. اداره امورمالیاتی موصوف موظف است ظرف شش ماه از پایان مهلت تسلیم اظهارنامه از سوی مودیان، با صدور برگ دعوت اسناد و مدارک برای مودی مربوط و بررسی اطلاعات موجود در سامانه‌های اطلاعاتی، مورد مصرف تسهیلاتدریافتی را تعیین کند. درصورت احراز استفاده از این تسهیلات در فعالیت اقتصادی، اداره امور مالیاتی می‌بایست ضمن ارجاع سوابق و مدارک به گروه رسیدگی، مودی مربوط جهت طی مراحل تشکیل پرونده راهنمائی نماید.
6 - درهنگام انعکاس اطلاعات صورت‌های مالی موضوع بند 2 تبصره 1 ماده 186 قانون مالیاتهای مستقیم در سامانه، باید برای شرکت‌های بازرگانی و تولیدی، مبلغ خریدو فروش و برای شرکت‌های پیمانکاری و خدماتی میزان درآمد ناخالص و بهای تمام شده پیمانکاری یا خدمات و درتمامی موارد مبلغ جمع دارائی‌ها درج شود. درخصوص این صورت‌های مالی موارد ذیل باید از سوی ادارات امور مالیاتی، بانکها و متقاضیان دریافت تسهیلاتمورد توجه قر ار گیرد:
1-6 -عدم تسلیم اظهارنامه توسط مودی، وجود مغایرت میان صورتهای مالی ارائه شده به بانکها و اظهارنامه مودی، عدم ارایه پیش فاکتور مرتبط با تسهیلات به اداره امور مالیاتی ذیربط و یا وجود مغایرت میان مبلغ پیش فاکتور و مبلغ تسهیلاتو.... مانع از صدور گواهی مربوط نمی‌باشد. مغایرتها و تناقض مذکور باید در مرحله رسیدگی به پرونده مالیاتی و تعیین درآمد مشمول مالیات مودی، مورد توجه قرار گیرد.
بدیهی است این بند ناقض وظایفی که در سایر قوانین مربوط برای مودیان و اشخاص ثالث در زمینه تسلیم فاکتور و پیش فاکتور مرتبط با تسهیلات در نظر گرفته شده و یا می‌شود، نخواهد بود.
2-6 -مودیانی که دراولین سال فعالیت خود باشند، جهت دریافت گواهی باید صورتهای مالی را به تاریخ روز تقاضا ارائه نمایند.
3-6 -در مواردی که به دلیل عدم اشتغال متقاضی تسهیلات / تعهدات به فعالیت کسبی ارائه صورت‌های مالی از سوی وی مصداق ندارد، متقاضی باید صورتهای مذکور را حسب مورد با درج عدد صفر و اعلام عدم فعالیت کسبی باذکر نوع تسهیلاتدر ذیل آن، تکمیل و به بانک ارائه نماید.
تبصره: صورتهای مالی موضوع این بخش عبارتند از: ترازنامه و صورت حساب سود و زیان برای اشخاص حقوقی و صاحبان مشاغل گروه اول، صورت در آمد و هزینه برای مشاغل گروه دوم ) در چهارچوب فرم موجود در سامانه الکترونیکی ( و خالصه درآمد هزینه برای مشاغل گروه سوم ) در چهارچوب فرم موجود در سامانه الکترونیکی.
7 - در موارد ذیل، اداره امور مالیاتی می‌بایست حداکثر ظرف سه روز کاری از تاریخ وصول استعلام، مراتب عدم امکان صدور گواهی را به بانک ذیربط اعلام نماید. اعلام عدم امکان صدور گواهی باید در چهارچوب فرم مربوط و با ذکر یک / چند مصداق از بین موارد زیر انجام شود:
1-7 -مودی دارای بدهی مالیاتی قطعی شده موضوع بند 2 این بخشنامه باشد.
2-7 -چنانچه استعلام دریافتی از بانک منضم به صورتهای مالی نباشد یا صورتهای مالی ناقص، مخدوش و ناخوانا باشد و یا مندرجات صورتهای مالی توسط بانک یا اصل تطبیق داده نشده باشد ) صورتهای مالی ممهور به مهر بانک و دارای امضاء مسئول ذیربط نباشد.
3-7 - نشانی اعلامی مویان فاقد پرونده مالیاتی، نادرست یا مبهم و یا غیر قابل شناسائی و بازیابی باشد.
4-7 - نشانی اعلامی درمحدوده جغرافیائی اداره کل قر ار نداشته باشد.
5-7 -اطلاعات هویتی مودی در نامه استعلام بصورت ناقص درج شده باشد.
6-7 -عدم صحت اطلاعات هویتی ارسالی از سوی مودی برای اداره امور مالیاتی ذیربط محرز گردد.
8 - پذیرش استعلام بانکها درخصوص صدور گواهی مالیاتی، تهیه گزارش مالیاتی مربوط و پاسخگوئی به استعلام ) صدور گواهی و یا اعلام عدم امکان صدور گواهی ( ازتاریخ 1392/10/01 صرفا" ازطریق سامانه الکترونیکی، مجاز بوده است. ازتاریخ ابلاغ این بخشنامه، مهلت پاسخگوئی به استعلام‌ها حداکثر 7 روز کاری ازتاریخ ثبت استعلام درسامانه مذکور می‌باشد. این مهلت درصورت درخواست مودی یا واحد مالیاتی و تائید رئیس امور مالیاتی ذیربط، تا 15روز قابل افزایش می‌باشد.
9 - گواهی مالیاتی صادره صرفا" برای همان تسهیلات و تعهدات مورد تقاضا و ازتاریخ صدور آن برای یک سال شمسی معتبر است. درصورتی که مودی ترتیب پرداخت بدهی مالیاتی قطعی شده را داده باشد لیکن پس از صدور گواهی به تعهد خود درزمینه پرداخت اقساط در سررسید مقرر عمل ننماید، مراتب باید از سوی اداره امور مالیاتی جهت اطلاع به بانک ذیربط اعلام شود.
10 - ارتباط میان سامانه گواهی‌های مالیاتی و سامانه‌های عملیاتی مالیاتی ) سامانه‌های اشخاص حقیقی، اشخاص حقوقی، نرم افزار ایریس و سایر نرم افزارهای مربوط ( به گونه‌ای برقرارشود که اطلاعات مربوط به تسهیلات / تعهدات به پرونده مالیاتی مودی متصل شده و برای ماموران مالیاتی مربوط قابل دسترسی باشد.
11 - این بخشنامه از تاریخ ابلاغ لازم الجرا است و کلیه احکام مرتبط پیشین به استثناء بخشنامه‌های مربوط به ابلاغ ضوابط اجرائی موضوع تبصره (1 )ماده (186 ) قانون مالیاتهای مستقیم ملغی الاثرمی گردد.