دلیل دریافت مالیات دوباره از سالی که مالیات آن را قبلاً دریافت نموده اند
برگرفته از کتاب گنجینه مالیات (1)
مؤلف: رضا ناجی مدیر ناجی تکس
سوال:چرا از سالی که مالیات آن را داده ام دوباره مالیات می‌گیرند؟
پاسخ :چنانچه اداره مالیاتی با اسناد و مدارک جدید متوجه گردد که مالیاتی که قبلاً پرداخت نموده اید بسیار کمتر از مالیات واقعی شماست، می‌تواند مالیات سال‌های گذشته را دوباره و چندباره دریافت نماید. البته از حدود 6 سال قبل تا زمان فعلی را می‌تواند مطالبه نماید و اگر قبل از این 6 سال باشد دیگر قابلیت مطالبه را نخواهد داشت.(زمان 6 سال برای تقریب به ذهن بودن بیان شده ولی آنچه برای این زمان در قانون بیان شده مرور زمان مالیاتی است که مدت آن پنج سال از تاریخ سر رسید پرداخت مالیات می‌باشد و پس از گذشتن پنج سال مذکور مالیات متعلق قابل مطالبه نخواهد بود. تاریخ سررسید پرداخت برای عمکرد مشاغل همان تاریخ انقضای تسلیم اظهارنامه مالیاتی است برای مثال واحد مالیاتی در 30 اردیبهشت 1402 به اطلاعاتی درآمدی سال 1396 مودی دست می‌یابد که مالیات آن تاکنون مطالبه نشده است، در این صورت با توجه به اینکه آخرین مهلت تسلیم اظهارنامه مالیاتی و سررسیدمقرر برای سال 1396، 31/03/1397 است، 5سال از تاریخ مذکور 31/03/1402 می‌شود یعنی هنوز امکان مطالبه مالیات وجود خواهد داشت. چنانچه تاریخ به دست آمدن اطلاعات درآمدی 5 مرداد 1402 برای عملکرد 1396 می‌شد، دیگر امکان مطالبه مالیات با شرایط ذکر شده وجود نمی‌داشت.)
معمولاً اشخاص در این خصوص سوالات مختلفی مطرح می‌کنند، از جمله:
• اداره مالیات برای سال‌های گذشته من که قبلاً پرداخت نموده ام، مالیات بر حساب‌های بانکی من را مطالبه کرده و این مالیات حق من نیست چه باید کنم؟
• با اینکه مالیات سال‌های قبل خودم را تسویه نمودم دوباره برای همان سال‌ها مالیاتی با عنوان متمم مطالبه نموده اند، آیا این مالیات قانونی است؟
• با وجود اینکه من مالیات سال‌های گذشته خود را پرداخت نموده ام، اداره مالیات برای دستگاه پوز آن سال‌ها که من هیچ اطلاعی نداشته ام و بسیاری از تراکنش‌های پوز برای رفع نیازهای مردم از قبیل تسهیلات و غیره بوده و هیچ منفعتی برای من ایجاد نکرده که بخواهم برای آنها مالیات پرداخت نمایم، به نظر شما راهکاری وجود دارد که اداره مالیات را قانع کنم که این مالیات حق من نیست و پرداخت نکنم؟
برای پاسخ به این سوالات باید بگوییم بله، اداره مالیاتی می‌تواند یک بار یا چندبار برای یک سال مالیات مطالبه کند اما !!! یک مسئله مهم دارد و آن اینکه در صورتی می‌تواند مالیات دوباره و چندباره از یک سال مطالبه نماید که شرایط زیر وجود داشته باشد:
1. بعد از صدور و ابلاغ برگ تشخیص معلوم شود شما درآمد یا فعالیتی داشته اید و آن را کتمان کرده اید و یا اداره مالیاتی در زمان صدور برگ تشخیص از آن مطلع نبوده است.
2. در صورتی که اظهارنامه مالیاتی که ارسال کرده اید بدون رسیدگی مالیاتی قطعی شده و بعد از قطعی شدن معلوم شود شما درآمد یا فعالیتی داشته اید و آن را کتمان کرده اید.
3. مهلت قانونی صدور و ابلاغ مطالبه مالیات جدید نگذشته باشد.
اداره مالیاتی می‌تواند با رعایت مهلت مقرر در قانون (پنج 5 سال از تاریخ سر رسید پرداخت مالیات) مالیاتی که به شرح فوق بیان شد را از شما مطالبه نماید به شرطی که ظرف سه ماه پس از انقضای پنج سال مذکور برگ تشخیص صادره به مودی ابلاغ شود. اصطلاحاً به چنین مالیاتی، مالیات متمم نیز می‌گویند. (مالیاتی که برای یکسال دوبار مطالبه می‌گردد.)
برای مثال آخرین روزی که می‌تواند مالیات متمم سال 1395 ابلاغ گردد (در صورتی که سررسید پرداخت مالیات 1395 را 31/03/1396 در نظر بگیریم) تاریخ 31/06/1401 خواهد بود زیرا که سررسید پرداخت مالیات 1395 در 31/03/1396 است و می‌بایست 5 سال تا تاریخ صدور و سه ماه اضافه تر تا تاریخ ابلاغ یعنی مجموعاً 5 سال و سه ماه به این تاریخ اضافه گردد تا زمان نهایی که اداره مالیاتی می‌تواند مطالبه مالیات متمم سال 1395 را داشته باشد مشخص گردد.
اما آیا اداره مالیات می‌تواند از حساب‌های بانکی و دستگاه کارت خوان سال‌های گذشته مالیات اخذ کند یا خیر؟
از حساب‌های بانکی در صورتی می‌تواند مالیات اخذ کند که بتواند درآمدی بودن تراکنش‌ها را اثبات نماید. درواقع بار اثبات درآمدی بودن تراکنش‌ها با اداره مالیاتی هست و نه شما به عنوان مودی مالیاتی.
اما دستگاه کارت خوان کمی متفاوت است. تا انتهای سال 1399 تراکنش‌های دستگاه کارتخوان به مانند حساب‌های بانکی است و بار اثبات درآمدی بودن آن برعهده اداره مالیات می‌باشد؛ اما از ابتدای 1400 و باتوجه به قانون بودجه، تراکنش‌های ورودی به دستگاه کارت خوان به عنوان حساب فروش ماهیت درآمدی دارد و اداره مالیات می‌تواند با تبدیل عدد فروش به سود، مالیات متعلق به این سود را مطالبه نماید.
در حقیقت از ابتدای سال 1400 بار اثبات غیردرآمدی بودن تراکنش‌های کارت خوان برعهده شما به عنوان مودی مالیاتی خواهد بود
قانون مالیات‌های مستقیم
ماده 156 - اداره امور مالیاتی مکلف است اظهارنامه مودیان مالیات بر درآمد را در مورد هر منبع که در موعد قانونی تسلیم شده است حداکثر ظرف یک سال از تاریخ انقضای مهلت مقرر برای تسلیم اظهارنامه رسیدگی نماید. در صورتی که ظرف مدت مذکور برگ تشخیص درآمد صادر ننماید و یا تا سه ماه پس از انقضای یک سال فوق الذکر برگ تشخیص درآمد مذکور را به مودی ابلاغ نکند اظهارنامه مودی قطعی تلقی می‌شود.
هرگاه پس از قطعی شدن اظهارنامه مالیاتی یا بعد از رسیدگی و صدور و ابلاغ برگ تشخیص اعم از این که به قطعیت رسیده یا نرسیده باشد معلوم شود مودی، درآمد یا فعالیت‌های انتفاعی کتمان شده‌ای داشته و مالیات متعلق به آن نیز مطالبه نشده باشد، فقط مالیات بر درآمد آن فعالیتها با رعایت ماده 157 این قانون قابل مطالبه خواهد بود. در این حالت و همچنین در مواردی که اظهارنامه مودی به علت عدم رسیدگی، قطعی تلقی می‌گردد اداره امور مالیاتی بایستی یک نسخه از برگ تشخیص صادره به انضمام گزارش توجیهی مربوط را ظرف ده روز از تاریخ صدورجهت رسیدگی به دادستانی انتظامی مالیاتی ارسال نماید.
ماده 157 ـ نسبت به مودیان مالیات بر درآمد که در موعد مقرر از تسلیم اظهارنامة منبع درآمد خودداری نموده‌اند یا اصولا طبق مقررات این قانون مکلف به تسلیم اظهارنامه در سر رسید پرداخت مالیات نیستند مرور زمان مالیاتی پنج سال از تاریخ سر رسید پرداخت مالیات می‌باشد و پس از گذشتن پنج سال مذکور مالیات متعلق قابل مطالبه نخواهد بود، مگر این که ظرف این مدت درآمد مودی تعیین و برگ تشخیص مالیات صادر و حداکثر ظرف سه ماه پس از انقضای پنج سال مذکور برگ تشخیص صادره به مودی ابلاغ شود.
ماده 227- در مواردی که اظهارنامه و ترازنامه و حساب سود وزیان مودی حسب مورد قبول می‌شود و همچنین پس از تشخیص علی الرأس و صدور برگ تشخیص، چنانچه ثابت شود مودی فعالیت‌هایی داشته است که درآمد آن را کتمان نموده است و یا اداره امور مالیاتی در موقع صدور برگ تشخیص از آن مطلع نبوده‌اند، مالیات باید با محاسبه درآمد ناشی از فعالیت‌های مذکورتعیین و مابه التفاوت آن با رعایت مهلت مقرر در ماده ( 157) این‌قانون مطالبه شود.
